Tôi đã viết và cũng đã đọc nhiều về những người phụ nữ đảm đang, thuỷ chung và can trường, những bóng hồng sau lưng những người chồng là TNLT.
Nhưng dường như tôi ít hoặc chưa nghe nói về những người yêu của những chàng trai phải bước chân vào chốn ngục tù khi họ chưa kịp thành hôn.
Rồi tôi đã gặp những người phụ nữ ấy, những người không được biết đến, không được động viên, khích lệ, ko được công khai tự hào về người đàn ông của mình. Họ lặng lẽ mua sắm đồ tiếp tế, lặng lẽ đi sau người nhà của người tù ấy, lặng lẽ đợi chờ mà chưa biết khi nào người ấy trở về, và khi đó có là của mình hay không, bởi lúc ấy nhan sắc đàn bà đã tàn phai, con cái chung thì không có.
Có một cô gái trẻ đã một mình lo tiếp tế cho chàng trai của mình suốt mấy năm nay, (gia đình chàng chỉ đi cùng), và án tù mười mấy năm nữa, chẳng biết thân phận rồi sẽ ra sao. Nếu không có một tình yêu, một niềm tin mãnh liệt chắc ít ai làm được điều đó.
Còn có một câu chuyện tưởng chỉ có trong tiểu thuyết nhưng lại là thật ở phong trào này. Đó là cô sinh viên Trương Thị Hà, người đang chờ đợi sinh viên Phan Kim Khánh 6 năm tù. Dẫu chưa từng gặp nhau, nhưng cảm phục và yêu mến Khánh, cô gái ấy đã viết những lá thư thấm đượm niềm yêu thương và hứa hẹn đợi chờ, dẫu sau này Khánh có thể không bằng lòng cưới. Và rồi cô gái ấy cũng đã bước chân vào con đường chông gai này, con đường mà Khánh đã chọn.
“Thuở đất trời nổi cơn gió bụi
Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên”...
Những người vợ ấy rất gian nan, nhưng những người yêu ấy cũng thiệt thòi lắm. Sự hi sinh thầm lặng của họ thật khó gọi tên.
Tôi muốn viết về họ, muốn nêu tên họ, nhưng họ chỉ muốn im lặng lo toan cho người đàn ông của mình, im lặng đợi chờ. Bởi vậy tôi chỉ có thể gọi tên Trương Thị Hà và đưa ảnh của cô gái ấy lên đây.
